Chuyện Việt ‘kẹt’ hồi hương thời Covid

Trân Văn – VOA

Tờ Tuổi Trẻ vừa đăng một tùy bút… dường như là của… độc giả. Theo đó, người viết… dường như là người Việt nào đó mang tên Nguyễn Hữu Tài, vì lý do nào đó mà cố tình lập lờ, không xác định, đương sự định cư tại Mỹ như thường trú nhân hoặc công dân Mỹ, hay vì đại dịch COVID-19 nên bị “kẹt” tại Mỹ,… – nay, hân hoan bởi mới thực hiện được ước vọng hồi hương nên viết… “Việt Nam ơi, tôi đã về nhà!” (1).

Sở dĩ phải dùng hai chữ… dường như đối với một số yếu tố, chẳng hạn như… “độc giả” trong “Việt Nam ơi, tôi đã về nhà!” – bởi tâm tình của nhân vật có tên là… Nguyễn Hữu Tài khác hẳn tâm tình của rất nhiều người Việt cần hồi hương hoặc vì có biến cố nào đó xảy ra với gia đình tại Việt Nam, hoặc sắp phải tham dự sự kiện nào đó liên quan tới thân nhân, công việc, hoặc phải trở về bởi visa mà thiên hạ cấp cho họ đã hết hạn lưu trú,…

“Việt Nam ơi, tôi đã về nhà!” chỉ chừng 800 chữ nhưng có hơn một nửa số chữ dành cho khao khát hồi hương để thỏa mãn nhu cầu được… ăn, được… uống, được… chơi,… Khác với nhiều người do hoàn cảnh, tình thế phải hồi hương, người viết tùy bút vừa đề cập chỉ lướt qua những gian nan trong hành trình hồi hương dài… 48 tiếng, qua bốn phi trường, đổi phi cơ ba lần và giá vé dù chỉ một chiều nhưng… bằng năm chuyến trở về trước đó!

Nếu theo dõi thông tin liên quan đến chuyện hồi hương của những người Việt sống bên ngoài Việt Nam trong thời gian vừa qua – giai đoạn mà đi lại vẫn còn bị hạn chế bởi COVID 19 – có lẽ sẽ thấy… “ông”… Nguyễn Hữu Tài… “độc giả” báo Tuổi Trẻ dường như là người duy nhất cho rằng… “không sao, tiền vé không thành vấn đề. Được ngồi trong máy bay của hãng Việt, khách toàn người Việt là vui lắm rồi”.

Kẻ viết bài này đã hỏi thăm một số người là công dân Việt Nam đến Mỹ hoặc Nam Hàn để học hành, làm việc hay thăm thân nhân và do vậy trở thành thành viên của nhóm… Việt “kẹt” (công dân Việt Nam bị “kẹt” ở ngoại quốc vì dịch và vì các biện pháp kiểm soát hồi hương do chính quyền Việt Nam đặt định). Chẳng có ai… “vui” khi phải trả số tiền… gấp năm lần mức bình thường như… độc giả tên… Nguyễn Hữu Tài của Tuổi Trẻ!

***

Trong vài tháng gần đây, bởi nhiều lý do khác nhau, một số người từ Việt Nam phải sắp xếp đến Mỹ. Tuy giá vé máy bay khứ hồi chỉ dao động trong khoảng từ 600 Mỹ kim đến 1.200 Mỹ kim nhưng họ chỉ sử dụng được chiều đi và phải vứt bỏ chiều về của những tấm vé đã mua bởi chính quyền Việt Nam áp dụng các biện pháp kiểm soát công dân Việt Nam hồi hương.

Tùy vào chuyện phải qua bao nhiêu trung gian mà việc… mua chỗ từ Mỹ về Việt Nam trên những chuyến bay đã được hãng hàng không đăng ký và chính quyền Việt Nam phê duyệt sẽ dao động ở mức cao hơn giá trước đại dịch nhiều lần.

Giá bán chỗ về Việt Nam mắc gấp nhiều lần mức bình thường bởi ngoài vé máy bay vốn gấp vài lần bình thường, công dân Việt Nam “kẹt” ở xứ người còn phải trả những chi phí mà nếu… không dùng hộ chiếu Việt Nam để… đến Việt Nam thì không cần phải bận tâm. Ví dụ để được hồi hương, Việt “kẹt” phải dịch… thẻ chích ngừa mà họ có từ tiếng bản xứ qua… tiếng Việt, bản dịch phải được cơ quan ngoại giao Việt Nam… chứng thực!

Tự thân thủ tục… phải có cơ quan ngoại giao… chứng thực bản dịch… thẻ chích ngừa sang tiếng Việt đã rất nhiêu khê nên đa số Việt “kẹt” chấp nhận trả cả gói cho việc mua chỗ, chỉ có rất ít người tự làm như Lam Ngoc Ha: 50 Mỹ kim để… dịch thẻ chích ngừa sang tiếng Việt, 50 Mỹ kim phí chứng thực nộp cho Lãnh sự quán, 10 Mỹ kim cước bưu điện. Tổng cộng là 110 Mỹ kim (2)…

Lam Ngoc Ha là một thành viên của nhóm “Tôi và sứ quán trên” facebook. Những câu chuyện mà các thành viên của nhóm này kể với nhau trên diễn đàn “Tôi và sứ quán” về… hồi hương vô tình minh họa cho câu vè: Đất lành chim đậu, đất không lành đất… nhậu luôn chim! Nhờ… đại dịch COVID-19, người Việt sống tản mác khắp nơi trên thế giới để học hành, làm việc,… có cơ hội nghiệm ra: Dưới… lá cờ vẻ vang của… đảng, họ bị xem như loại chim mà hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tìm mọi cách để… nhậu (3)!

***

Nhiều người Việt sử dụng mạng xã hội từng chia sẻ với nhau thông tin và nhận định của bà Hoàng Thị Mai Hương kể về thực trạng cực kỳ bất công và vô lý đối với công dân Việt Nam cần hồi hương: Người ngọai quốc làm việc tại Việt Nam được tùy ý lựa chọn bất kỳ hãng hàng không nào có chuyến bay đến Việt Nam, tùy ý lựa chọn khách sạn để cách ly đủ số ngày chính quyền Việt Nam yêu cầu nhưng người Việt hồi hương thì không (4)!

Cho đến giờ này, những cá nhân sử dụng… hộ chiếu Việt Nam hồi hương vẫn phải… đăng ký các chuyến bay có tính chất… giải cứu mà năm ngoái những cá nhân… kính bác, yêu đảng và hệ thống truyền thông chính thức khẳng định là bằng chứng để có thể… ngạo nghễ! Những chuyến bay… giải cứu này không chỉ bán vé máy bay, những dịch vụ như… dịch và chứng thực thẻ chích ngừa mà buộc mua cả chỗ tạm trú trong thời gian cách ly.

Chẳng biết vì sao chỗ tạm trú trong thời gian phải cách ly lại dứt khoát phải là… các khu nghỉ ngơi nổi tiếng đắt đỏ của Vingroup – những Vinpearl ở Hội An (nếu phi cơ đáp ở Đà Nẵng), ở Nha Trang (nếu phi cơ đáp ở Cam Ranh),… Công dân Việt Nam không những không có quyền lựa chọn hãng hàng không mà còn không có cả quyền lựa chọn nơi cách ly để tiết kiệm chi phí như… ngoại nhân!

Ông Nguyễn Hữu Tài… độc giả tờ Tuổi Trẻ dường như là người duy nhất vừa không bận tâm đến chuyện phải mua chỗ cách ly trong Vinpearl Condotel Empire ở Nha Trang, vừa hết sức lạc quan khi cho rằng… hàng triệu bà con mình ở xa xứ đang canh cánh mong có được giây phút “về nhà” như ông. Đại đa số Việt “kẹt” nhìn khác, nghĩ khác, họ cho rằng đó là một kiểu thông đồng để hành xử lưu manh… “bán bia kèm mồi” (5).

Bất bình với kiểu chính quyền và doanh nghiệp hàng không, du lịch ở Việt Nam phối hợp bắt chẹt những đồng bào do hoàn cảnh mà phải tha hương, đã có vài người Việt từ Pháp thử bay qua Campuchia rồi về Việt Nam bằng đường bộ và chia sẻ kinh nghiệm với những người đồng cảnh ngộ qua BBC. Họ nhấn mạnh, chi phí cho hành trình hồi hương theo hướng đó chỉ bằng một nửa chi phí mua chỗ… giải cứu (6)!

***

Cả hệ thống chính trị, hệ thống công quyền lẫn nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực hàng không, du lịch tại Việt Nam đã tỏ ra hết sức hào hứng với viễn cảnh… khôi phục hoạt động kinh doanh trong hai lĩnh vực này. Trong bối cảnh nhiều doanh nhân đang hân hoan với viễn cảnh du khách từ Mỹ, từ Nam Hàn,… bắt đầu trở lại Việt Nam, tờ Thời báo Kinh tế Sài Gòn khẳng định: Không có du khách đúng nghĩa.

Theo đó, một phần rất nhỏ du khách là ngoại nhân đến Việt Nam làm việc, phần lớn hơn là người Việt mang hộ chiếu ngoại quốc về thăm nhà. Theo ước tính của Thời báo kinh tế Sài Gòn, hai đối tượng vừa kể chiếm khoảng 50% (7). 50% còn lại là đối tượng nào, Thời báo Kinh tế Sài Gòn không đề cập mà không đề cập cũng phải vì đó là những công dân Việt Nam bị chính quyền Việt Nam cưỡng bức… nghỉ dưỡng vì muốn… về nhà của họ!

Năm 2008, hệ thống chính trị, hệ thông công quyền và hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam đồng loạt tấn công Giám mục Ngô Quang Kiệt, khi đó là Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội vì ông dám tâm tình rằng, ông cảm thấy nhục khi cầm hộ chiếu Việt Nam xuất ngoại vì đi đâu cũng bị soi xét (8). Thực tế chứng minh cảm giác nhục nhã đó không chỉ có thật mà càng ngày càng tệ, tính hữu dụng của hộ chiếu Việt Nam nằm trong nhóm thấp nhất thế giới (9).

Giờ, hai năm sau khi COVID-19 hoành hành trên toàn cầu, ơn đảng, ơn quốc hội, ơn nhà nước, ơn chính phủ, sau khi xuất ngoại học hành, làm mướn,… khi phải cầm hộ chiếu Việt Nam hồi hương còn thua xa ngoại nhân. Đối với ngoại nhân, đảng, quốc hội, nhà nước, chính phủ không dám “đập chết ăn thịt” nhưng với công dân thì không cần… cữ nên có lý do biến đồng bào thành mồi thì… nhậu thôi!

Chú thích

(1) https://tuoitre.vn/viet-nam-oi-toi-da-ve-nha-20211128073053271.htm

(2) https://www.facebook.com/groups/toivasuquan/posts/4341475079235669/

(3) https://www.facebook.com/groups/toivasuquan/posts/3618719548177896/

(4) https://www.facebook.com/quocquan.tran.79069323/posts/653099952321966

(5) https://www.facebook.com/dacdanhmientay/posts/4596193317108350

(6) https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-59383616

(7) https://thesaigontimes.vn/chua-hy-vong-co-khach-quoc-te-du-lich-thuan-tuy-thoi-diem-nay/

(8) https://nhandan.vn/tin-tuc-su-kien/khong-the-chap-nhan-nhung-hanh-vi-vi-pham-phap-luat-va-xuc-pham-long-tu-hao-dan-toc-cua-ong-ngo-quang-kiet-592553

(9) https://www.passportindex.org/byRank.php