Chống tham nhũng nhìn từ vụ Việt Á

Huy Đức

Bộ xét nghiệm covid của Việt Á không được WHO công nhận không phải là chuyện lớn, không được WHO công nhận mà Bộ KHCN, tháng 4-2020, công bố là “Hồ sơ được WHO công nhận” mới là chuyện tày đình [thông tin sai sự thật này được giữ trên Cổng thông tin chính thức của Bộ KHCN cho tới khi vụ án bị Công an khởi tố].

Cho dù không có bằng chứng ăn chia giữa Việt Á, hành vi sử dụng quyền lực và uy tín của bộ máy công quyền, tiếp tay cho Việt Á lừa dối dân chúng để trục lợi, rất cần bị điều tra hình sự.

Tạo điều kiện để các doanh nghiệp trong nước nỗ lực nghiên cứu và sản xuất bộ xét nghiệm cũng như vaccine chống covid là cần thiết. Nhưng, bảo hộ sản xuất trong nước rồi chi ngân sách ra mua với giá cao hơn nhập khẩu rất nhiều thì không cần bằng chứng nhận phần trăm mới gọi là tham nhũng.

Quốc hội cần thành lập một ủy ban lâm thời để điều tra, việc Chính phủ, năm 2020, chậm có kế hoạch nhập vaccine liệu có liên quan gì đến những công ty như Việt Á.

Mở rộng điều tra vụ Việt Á là cần thiết. Nhưng, việc cần thiết hơn là cần phải đánh giá lại công cuộc chống tham nhũng trong 6 năm qua. Rõ ràng là kể từ khi chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, rồi Cộng hòa XHCN Việt Nam ra đời, chưa có giai đoạn nào quan tham bị bỏ tù nhiều như vậy. Nhưng tại sao còng số tám có rất ít tác dụng răn đe và sau những lời kêu gọi tu dưỡng đạo đức cá nhân của Tổng bí thư, quan chức vẫn thản nhiên “ăn” tới 20% giữa khi dịch bệnh đang cướp đi hàng chục nghìn sinh mạng.

“Đen thôi, đỏ thì quên đi”.

Ông chủ Việt Á từng nhận huân chương và nếu sự việc không vỡ ra, biết đâu ông ấy còn kiếm được cả cái anh hùng lao động.

Chống tham nhũng cần phải có sức mạnh của cả thể chế chứ không phải chỉ là ý chí cá nhân và các loại “tấm gương”. Các thành tựu chống tham nhũng càng tạm thời khi trao quá nhiều quyền lực cho các cơ quan chống tham nhũng. “Quyền lực luôn có khuynh hướng tha hóa…” Liệu có bao nhiêu quan chức trong hệ thống nghĩ, những người đang nắm quyền chống tham nhũng trong sạch hơn mình. Và, với những kẻ tin rằng, không chỉ ghế mà ngay cả sự an toàn cũng có thể… mua, thì với bọn họ “tiền nhiều” làm được nhiều thứ lắm.

Trừng trị tham nhũng là cần thiết nhưng cách làm hiện nay chỉ có tác dụng rất ngắn hạn. Muốn chống tham nhũng hiệu quả và bền vững, trở thành một di sản chính trị thì phải cải cách. Cách tổ chức nhà nước như hiện nay chỉ củng cố pháp trị chứ không thể tiến tới pháp quyền và bộ máy tư pháp chỉ đắc lực trong vai trò bắt bớ chứ không phải là nơi duy trì công lý./.